We leven in een hijgerige tijd. Niet eerder waren onderlinge verschillen zo voelbaar. In de afgelopen periode zijn we steeds verder van elkaar verwijderd geraakt. De ander werd een mogelijke bron van besmetting. Als collega’s ontmoetten we elkaar alleen nog virtueel, ieder in het eigen rechthoekige raampje binnen Teams of Zoom, waardoor we ons steeds minder verbonden voelden met elkaar. Het nieuws legde daar nog eens een vergrootglas overheen: berichtgeving over feestende jongeren versus kwetsbare ouderen, boze boeren versus militante milieuactivisten, zwart versus wit, man versus vrouw.

Continu de verschillen benadrukken maakt dat er iets shift in ons bewustzijn. Het doet iets met hoe we naar elkaar kijken. We gaan de ander zien als niet-ik, als iets dat afgescheiden en anders, onvoorspelbaar en een tikje bedreigend is. Dat is waar we nu staan en heel eerlijk: dat maakt me verdrietig. Om als collectief, als organisaties en als individuen beter te worden, is het juist nodig dat we bruggen gaan slaan. Dat we niet alle energie richten op wie gelijk heeft en wie niet, maar bewust op zoek gaan naar de waarde tussen uiteenlopende wegen van kennis en wereldbeelden.

Practicum

Maar hoe zou het zijn als we deze periode van verdeeldheid als practicum omgeving zouden gebruiken om naar een nieuw ontwikkelingsniveau te groeien? Als we juist de verschillende wereldbeelden en manieren van kennisverwerving gaan waarderen en onderzoeken?

Stel dat we niet langer alleen in staat zijn om ons eigen wereldbeeld te begrijpen en toe te lichten, maar dat we ook ten diepste beseffen dat onze overtuigingen afkomstig zijn vanuit een specifiek referentiekader. En dat andere mensen uitgaan van andere, maar in potentie net zulke valide wereldbeelden. Dat we leren om nieuwsgierig te worden zodra uiteenlopende perspectieven, overtuigingen, gebruiken en waarden elkaar kruisen.

We hebben verleerd om te gaan met verschillen. En dat hebben we deels aan onszelf te danken, omdat we ons bij voorkeur omringen met gelijkgestemden. We creëren echokamers waarin we elkaar steeds opnieuw bevestigen dat de ander het verkeerd ziet. En dat wordt nog eens versterkt door algoritmen, de specifieke nieuwsbronnen die we volgen en de vormen van entertainment die we kiezen.

Terwijl verschillen niet de vijand zijn, het is een uitnodiging tot dialoog. Juist de kruisbestuiving tussen ideeën en wereldbeelden helpt ons te groeien, voorbij het alleen maar verdragen van anders-zijn. En nee, dat is niet de gemakkelijke weg. Het drukt op blauwe plekken, het triggert allerlei emoties en het kan in eerste instantie zelfs extra boosheid, frustratie of angst opleveren.

Maar wat gebeurt er als je er als een nieuwsgierige maar objectieve wetenschapper naar gaat kijken? Als je je afvraagt wat hier te leren is en waar het je een nieuw perspectief geeft? Waar de overeenkomsten zitten en wat de achtergrond is van de verschillen? We hebben in deze tijd van verdeeldheid een nieuw paradigma nodig. Een bril waardoor we naar de wereld kijken met waardering voor verschillen en nadruk op de dingen die ons met elkaar verbinden. Dát is de weg uit de huidige crisis. Doe je mee?